депозитар

Οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους έχουν στην κατοχή και διαχείρισή τους την πλουσιότερη συλλογή ελληνικών χειρογράφων - κωδίκων στο κόσμο (κατά προσέγγιση 15.000) από τον 4ο έως τον 19ο αιώνα.
Οι χειρόγραφοι κώδικες, περγαμηνοί και χαρτώοι, που διαφυλάσσονται στο Άγιο Όρος συγκεντρώθηκαν είτε ως επείσακτα αντικείμενα είτε ως δημιουργήματα Αγιορείτικων εργαστηρίων.
Ο πλούτος τόσο των θεματικών περιοχών που καλύπτουν όσο και της διακόσμησης αυτών (μικρογραφίες, λοιπός διάκοσμος) τα καθιστούν μοναδικά και ανεκτίμητα, (υπό την έννοια ότι αν καταστραφούν δεν αντικαθίστανται), κατατάσσοντάς τα στα έργα τέχνης.

Στο Άγιον Όρος παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση φορητών εικόνων (υπολογίζονται σε περισσότερες από 15.000 εικόνες) και η μεγαλύτερη πυκνότητα τοιχογραφημένων συνόλων στον κόσμο (υπολογίζονται σε 100.000 τ.μ.)
Ψηφιοποιήθηκαν Εφέστιες εικόνες μονών, Δεσποτικές Εικόνες, Δίπτυχα, Τρίπτυχα, αφιερώματα δωρητών, Παρρησίες, Ανθίβολα, απόγραφα Χαλκογραφιών, Χαρακτικά, κ.λπ. συστήνουν ένα ενιαίο εικονοφυλάκιο με την καλλιτεχνική παραγωγή του Αγίου Όρους όλων των περιόδων, που προσφέρεται προς αξιοποίηση τόσο στην ίδια τη μοναστική πολιτεία, όσο και στο ευρύτερο επιστημονικό ή φιλότεχνο κοινό.
 

Στους ναούς και τα σκευοφυλάκια των αγιορείτικων μονών φυλάσσεται ένας μεγάλος αριθμός έργων μικροτεχνίας των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, φιλοτεχνημένων με υλικά άλλοτε πολυτελή (χρυσό, ασήμι, ελεφαντοστό, στεατίτη κ.ά.) και άλλοτε πιο οικονομικά (οστό, ξύλο κ.ά.) και με ποικίλες τεχνικές διακόσμου.

Τα υφασμάτινα και κεντητά έργα τέχνης που περιλαμβάνονται στις καταγραφές της Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού αποτελούν ένα σημαντικό αριθμό τεκμηρίων. Η κατηγορία καλύπτει εξίσου μεγάλο χρονικό διάστημα με αφετηρία την υστεροβυζαντινή εποχή (14^ος αι.) και εκτείνεται ως τη σύγχρονη εκκλησιαστική και κοσμική παραγωγή.

Τα αρχεία όλων των μονών και της Ιεράς Κοινότητος τουν Αγίου Όρους διακρίνονται σε ελληνικά και ξενόγλωσσα.
Ελληνικά αρχεία
Τα αρχεία των ελληνικών εγγράφων, ανάλογα με την χρονολογική τους περίοδο, διακρίνονται σε α)Βυζαντινά, β)μεταβυζαντινά και γ) νεώτερα.
Ξενόγλωσσα αρχεία
Τα ξενόγλωσσα αθωνικά αρχεία περιλαμβάνουν κυρίως α) σλαβικά, β) τουρκικά και γ) ρουμανικά έγγραφα.

Όλες οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους διαθέτουν ειδικό αρχείο αποτυπώσεων και άλλων στοιχείων τεκμηριώσεως των μνημειακών κτηριακών συγκροτημάτων που δημιουργήθηκε κατόπιν ερευνών και μελετών αναστηλώσεως που λαμβάνουν χώρα όχι μόνο τα τελευταία χρόνια αλλά και κατά το παρελθόν.

Αξιόλογο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι συλλογές αρχετύπων και παλαιτύπων δηλαδή, βιβλία που εκδόθηκαν με την έναρξη της τυπογραφίας και μετέπειτα μέχρι τον 19ο αιώνα (κατάλογος Θ. Παπαδόπουλου, 2000, ετών 1561 -1863). Πολλά από τα βιβλία των συλλογών αυτών είναι αξιόλογες εκδόσεις έργων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, λεξικά κ.α. Ο συνολικός αριθμός των παλαιτύπων σε όλες τις Μονές του Αγίου Όρους ανέρχεται σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες.

Η μαρμαρογλυπτική και η ξυλογλυπτική στο Άγιον Όρος έχουν να επιδείξουν έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό έργων που χρονολογούνται στους βυζαντινούς και μετά την Άλωση χρόνους.

Τα νομίσματα που περιλαμβάνονται στις καταγραφές της Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού συνιστούν ένα σημαντικό σώμα τεκμηρίων που καλύπτει σχεδόν όλες τις περιόδους μετά την ελληνιστική εποχή και εκτείνεται ως τη σύγχρονη νομισματική παραγωγή.

Η Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός φιλοξενεί έναν μικρό αριθμό από ενδιαφέροντα κεραμικά αγγεία και πορσελάνες  που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα έως και τις αρχές του 20ου αιώνα.

Η ανάδειξη των κειμηλιακών θησαυρών και των παλαιών αντικειμένων καθημερινής χρήσης των Ι. Μονών παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον, εξαιτίας του ειδικού καθεστώτος του Αγίου Όρους, που λειτουργεί ως εργαστήρι παραγωγής και διαφύλαξης όλων των εκφάνσεων του καθημερινού τρόπου ζωής σε όλη την μακραίωνη πορεία του Ελληνισμού, από την βυζαντινή μέχρι και την νεώτερη εποχή.

Στο Άγιο Όρος φυλάσσεται μια από τις μεγαλύτερες συλλογές παλαιών φωτογραφιών, φωτογραφικών πλακών, αρνητικών και slides στην Ελλάδα. Υπάρχουν χιλιάδες φωτογραφίες προσώπων, κτισμάτων, ακόμη και εγγράφων και κειμηλίων, τα οποία σήμερα έχουν χαθεί.