Αγιολογικά

Γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 332 και ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Παίρνει την ίδια μόρφωση με τον μεγάλο του αδελφό, ξεχωρίζει δε κι αυτός για την ευφυΐα του, την επιμέλεια του και την φιλοσοφικότατη ιδιοφυΐα του και είχε χειροτονηθεί αναγνώστης. Στα σαράντα του χρόνια γίνεται επίσκοπος Νύσσης, μιας κωμοπόλεως της Καπαδοκίας. Οι Αρειανοί όμως του έφεραν μεγάλες ενοχλήσεις και σχεδίασαν να τον εξοντώσουν. Τον κατηγόρησαν ότι εξελέγη Επίσκοπος αντικανονικά και σφετερίσθηκε χρήματα της Εκκλησίας και το 376 ο άγιος καθαιρείται ερήμην από σύνοδο Αρειανών Επισκόπων του Πόντου και της Γαλατίας. Τον Αύγουστο, εν τέλει, του 378, όταν ο αρειανόφρων Ουάλης πέθανε, ο άγιος επανήλθε στη Νύσσα, όπου του επιφυλάχθηκε θριαμβευτική υποδοχή. Ο Θεός τον αξιώνει να γίνει το κυριότερο όργανο Του στη Β' Οικουμενική σύνοδο, το 381 στην Κωνσταντινούπολη, και κατατροπώνει τους πνευματομάχους του Μακεδονίου. Στις συζητήσεις εκείνες, ο άγιος διακρίθηκε τόσο, ώστε ονομάστηκε «Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ». Ο Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε στύλο της Ορθοδοξίας. Πέθανε ειρηνικά, αφού άφησε πολύ αξιόλογα έργα ερμηνευτικά, δογματικά, κατηχητικά, λόγους ηθικούς, εορταστικούς, εγκωμιαστικούς, επιταφίους και έναν επιμνημόσυνο στον αδελφό του Μέγα Βασίλειο.