Αγιολογικά

Γεννήθηκε στις αρχές του 3ου αιώνος από γονείς Έλληνες ειδωλολάτρες με υψηλή κοινωνική θέση στη Νεοκαισάρεια του Πόντου. Μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευση του ο άγιος μαζί με τον αδελφό του πήγαν στη Βηρυτό για να σπουδάσουν νομικά. Καθώς όμως περνούσε από την Καισαρεία, ο άγιος άκουσε τον δεινό ερμηνευτή των Γραφών, Ωριγένη. Τόσο πολύ ενθουσιάστηκε μαζί του ο άγιος, ώστε άφησε τα νομικά και διετέλεσε επί χρόνια μαθητής του. Κατόπιν πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί επέστρεψε στη Νεοκαισάρεια με πλήρη θεολογική μόρφωση και άγιο ζήλο. Τότε ο Μητροπολίτης Αμασείας Φαίδημος διέκρινε τα χαρίσματα του αγίου και τον έκανε επίσκοπο Νεοκαισαρείας, η οποία εκείνη την εποχή είχε μόνο 17 χριστιανούς. Ο άγιος όμως δεν το θεώρησε υποτιμητικό και με τη χάρη του Θεού έκανε καταπληκτικό αγώνα και εκχριστιάνισε σχεδόν όλη την πόλη. Και ενώ είχε παραλάβει 17 χριστιανούς, όταν πέθανε ειρηνικά στα τέλη του 270 είχαν απομείνει στην επισκοπική του περιφέρεια μόνο 17 ειδωλολάτρες. Υπήρξε τόσο εγκρατής στη γλώσσα του ώστε δεν βγήκε απ' αυτή κανένας κακός, περιττός ή αργός λόγος. Γι' αυτό ο Θεός τον κόσμησε με το χάρισμα της θαυματουργίας. Στον άγιο Γρηγόριο αποδίδεται η καθιέρωση εορτασμών προς τιμήν των μαρτύρων, των διδασκαλιών σχετικά με τους αγίους και η τήρηση εορτών για τους αγίους, που αποτέλεσε επίσης μέσο για να προσελκύσει ειδωλολάτρες στην εκκλησία.