Αγιολογικά

Γεννήθηκε το 1296 στην Κωνσταντινούπολη από τον Κωνσταντίνο τον Συγκλητικό και την ευσεβέστατη Καλλονή. Αρχικά έζησε στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης, απ' οπου όμως αποσύρθηκε στο Άγιον Όρος για να βρει περισσότερη ησυχία. Το 1335 με τους δύο αποδεικτικούς λόγους του "Περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος", ήλθε σε σύγκρουση με τον μοναχό Βαρλαάμ τον Καλαβρό, ο οποίος δίδασκε πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει το Θεό κι ακόμα περισσότερο δεν μπορεί να ενωθεί μαζί Του. Κατά τα λεγόμενα του Βαρλαάμ, ο Θεός είναι κλειστός στον εαυτό του και δεν μπορεί να ενωθεί με τους ανθρώπους. Επομένως, οι ησυχαστές, οι μοναχοί δηλαδή που έλεγαν ότι μπορεί ο άνθρωπος αν έχει καθαρή καρδιά και αν συγκεντρωθεί στην καρδιακή προσευχή να ενωθεί με το Θεό και να φωτισθεί και να δει το Άκτιστο φως, ασχέτως της μόρφωσής του, δεν ήταν Ορθόδοξοι αλλά "μεσσαλιανιστές" και "ομφαλόψυχοι". Μετά από αυτές τις τοποθετήσεις του Βαρλαάμ, ο άγιος Γρηγόριος εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη από όπου άρχισε τον αγώνα υπέρ των Ιερώς ησυχαζόντων, δηλαδή αυτών που ασκούσαν τον ησυχασμό. Οπλισμένος με πολυμάθεια και ισχυρή κριτική για θέματα που αφορούσαν τις Άγιες Γραφές, ο άγιος διέκρινε μεταξύ θείας ουσίας αμεθέκτου και θείας ενεργείας μεθεκτής. Αργότερα, ο Πατριάρχης Ισίδωρος τον εξέλεξε αρχικά επίσκοπο Θεσσαλονίκης. Λόγω όμως των τότε ζητημάτων αποχώρησε πρόσκαιρα στη Λήμνο, για να αναλάβει τα καθήκοντα του λίγο αργότερα. Πέθανε το 1360 και τιμήθηκε αμέσως σαν άγιος. Το τίμιο σώμα του, μετά από την εκταφή, υπήρξε άφθαρτο, ευωδίαζε και θαυματουργούσε.