Αγιολογικά

Ο οσιομάρτυρας Ευθύμιος και δώδεκα μοναχοί της Μονής Βατοπεδίου μαρτύρησαν το 1280 κατά τον διωγμό στο Άγιον Όρος από τους φιλοπαπικούς Μιχαήλ Παλαιολόγο και Πατριάρχη Ιωάννη Βέκκο. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος άρχισε να διαπραγματεύεται για την ένωση της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας με τη Δυτική. Ο Πάπας Κλήμης Δ' έστειλε στην Κωνσταντινούπολη προς υπογραφή τους όρους της ενώσεως, στους οποίους μεταξύ άλλων ο Πάπας είχε ελέω Θεού το δικαίωμα να κρίνει και να αποφασίζει οριστικά για κάθε δογματικό ζήτημα ή άλλη εκκλησιαστική διαφωνία. Έτσι ο Πάπας αναδεικνυόταν σε υπέρτατη εκκλησιαστική εξουσία και οι Σύνοδοι, Τοπικές ή Οικουμενικές, έχαναν τη σημασία τους. Το ζήτημα της ένωσης όμως δεν προχώρησε και ο αυτοκράτορας δεν μπορούσε να ενεργήσει μόνος στις διαπραγματεύσεις. Οι διαπραγματεύσεις επαναλήφθηκαν το 1273, όταν Πάπας έγινε ο Γρηγόριος ο Ι', ο οποίος δήλωσε ότι δέχεται το ζήτημα της ενώσεως να συζητηθεί σε Σύνοδο, η οποία ορίσθηκε να συνέλθει στην πόλη Λυών της Γαλλίας. Ο βασιλιάς δήλωσε ότι δέχεται την πρόταση, ωστόσο ο Πατριάρχης Ιωσήφ αντιστάθηκε και δήλωσε ότι ποτέ δεν θα υπογράψει ένωση με τον Πάπα που θα του αναγνώριζε εξουσία πέρα από αυτή που ορίζει η Ιερά Παράδοση και οι θεσμοί της Εκκλησίας. Ο βασιλιάς εξοργίστηκε και μην τολμώντας να αγγίξει τον Πατριάρχη προέβη σε φοβερό διωγμό των υπόλοιπων. Και επειδή όλοι οι κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως τάχθηκαν κατά της ενώσεως, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ τυφλωμένος από την αμαρτία και το πείσμα δήλωσε ότι επειδή αυτός είχε ανακτήσει την Πόλη από τους Φράγκους, δικαιούται να είναι ιδιοκτήτης της και ζήτησε από τον λαό να του καταβάλουν ενοίκιο για τις κατοικίες τους. Η απαίτηση αυτή και τα βίαια μέτρα έκαναν πολλούς από τους κατοίκους της Κωνσταντινουπόλεως να φύγουν σε χώρες έξω από την δικαιοδοσία του αυτοκράτορα, όπου διοργάνωσαν ένοπλα σώματα κατά της αυτοκρατορικής αυθαιρεσίας. Παρ' όλα αυτά βασιλικοί απεσταλμένοι μετέβησαν στη Σύνοδο της Λυώνος και υπέγραψαν τις παπικές προτάσεις περί ενώσεως, αποδέχθηκαν δηλαδή την προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού, και αναγνώρισαν την κυριαρχία του Πάπα και το δικαίωμά του να μνημονεύεται από τον Πατριάρχη, όταν αυτός θα λειτουργούσε. Ο Πατριάρχης Ιωσήφ αντιστάθηκε στο ζήτημα της ενώσεως και υπέβαλε την παραίτησή του. Έτσι, τον Μάιο του 1275 Πατριάρχης έγινε ο έως τότε Χαρτοφύλαξ της Μεγάλης Εκκλησίας Ιωάννης Βέκκος. Ο λαός, ο κλήρος και οι μοναχοί αρνούνταν να δεχθούν αυτή την ένωση, αλλά οι πιέσεις και οι εκβιασμοί για την ένωση συνεχίστηκαν με τα πλέον τυραννικά μέσα, φτάνοντας και στο Άγιον Όρος. Εκεί, η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου διαμαρτυρήθηκε τολμηρά κατά του Μιχαήλ και του Πατριάρχη. Κατεδίωξαν, λοιπόν, τους μοναχούς κατά τον διωγμό ενάντια στο Άγιον Όρος το 1280. Το Ηγούμενο της Μονής Ευθύμιο τον έπνιξαν στην θάλασσα, ενώ δώδεκα άλλους μοναχούς τους απαγχόνισαν.