Αγιολογικά

Έζησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Λέοντα του Δ' (775 - 780). Αρκετά πεπαιδευμένος, ήρθε στην Κωνσταντινούπολη για να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκεί γρήγορα απέκτησε φήμη σοφού και δημιούργησε φιλικές σχέσεις με ανώτερους κρατικούς λειτουργούς και αξιωματούχους, καθώς και με τον μετέπειτα Πατριάρχη Ταράσιο. Όταν το 784 ο άγιος Ταράσιος εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο όσιος στέλνεται σε μονή του Ευξείνου Πόντου και περί το 800 εκλέγεται Επίσκοπος Νικομηδείας. Από τη θέση αυτή διαπρέπει σε έργα φιλανθρωπίας και κοινωνικής πρόνοιας. Ανήγειρε ναούς, νοσοκομεία, γηροκομεία, πτωχοκομεία, διακονώντας ο ίδιος τους απόρους και πάσχοντες. Όταν στον αυτοκρατορικό θρόνο του Βυζαντίου ανήλθε ο Λέων ο Ε' ο Αρμένιος (813 - 820), κινήθηκε κατά των αγίων εικόνων. Τότε ο Πατριάρχης άγιος Νικηφόρος ο Ομολογητής, διάδοχος του αγίου Ταρασίου, μαζί με τον όσιο Θεοφύλακτο και άλλους αγίους Αρχιερείς, έλεγξε την κακοδοξία του αυτοκράτορα. Ο όσιος Θεοφύλακτος, μάλιστα, λαμβάνοντας το λόγο είπε στον αυτοκράτορα ότι επειδή καταφρονεί την μακροθυμία του Θεού, καταστροφή και όλεθρος θα επέλθει. Εξαγριωμένος ο αυτοκράτορας εξορίζει όλους τους Αρχιερείς. Ο όσιος Θεοφύλακτος κατέληξε στον Στρόβιλο, όπου παρέμεινε για 30 χρόνια ως την κοίμησή του το 840.