Αγιολογικά

Κατά την Εικονομαχία ένας ασκητής έφερε στην Κύπρο από την Κωνσταντινούπολη την εικόνα της Παναγίας της Αγιοσορίτισσας, και εγκαταστάθηκε σε μια σπηλιά στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα η Ιερά Μονή Μαχαιρά, στο όρος Τρόοδος. Αυτή η εικόνα θεωρείται μία από τις 70 εικόνες της Παναγίας που αγιογράφησε ο Απόστολος Λουκάς και βρισκόταν πάνω από την Αγία Σορό, δηλαδή την αγία Εσθήτα και την αγία Ζώνη της Θεοτόκου, στον ναό της Παναγίας στις Βλαχέρνες. Μετά την κοίμηση του ασκητού η εικόνα ξεχάστηκε και βάτοι κάλυψαν την είσοδο της σπηλιάς μέχρι τον 12ο αιώνα, όταν η Παναγία με θαυματουργικό τρόπο έδωσε ένα μαχαίρι στους οσίους ασκητές Νεόφυτο και Ιγνάτιο, για να κόψουν τους βάτους και έτσι βρήκαν την εικόνα. Όταν ο όσιος Νεόφυτος κοιμήθηκε, κοντά στον Ιγνάτιο ήρθε ο Προκόπιος. Οι δύο αυτοί πατέρες αποφάσισαν να ανεγείρουν μοναστήρι, το οποίο θα λειτουργούσε σύμφωνα με το κοινοβιακό πρότυπο που ακολουθούσαν τα μεγάλα μοναστικά κέντρα της εποχής. Ο άγιος Ιγνάτιος με γραπτή διάταξη άφησε διάδοχό του τον άγιο Νείλο που είναι και ο πρώτος ενθρονισμένος ηγούμενος του κοινοβίου. Ο άγιος Νείλος το 1201 έγραψε Τυπική Διάταξη, δηλαδή κανόνες που ρυθμίζουν τον μοναχικό βίο και την ομαλή λειτουργία του κοινοβίου, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα.