Αγιολογικά

Γεννήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας από γονείς ευσεβείς επί βασιλέως Διοκλητιανού (284-304 μ.Χ.). Σε νεαρή ηλικία κατέφυγε στον Όλυμπο και ζούσε ασκητικά μέσα σε μια σπηλιά. Από τον Όλυμπο επανήλθε στη Νίκαια, όπου επισκέφθηκε τους γονείς του, και κατόπιν πάλι επέστρεψε στον Όλυμπο. Η ζωή του υπήρξε πολύ πνευματική. Εκείνο τον καιρό όμως, οι διώκτες του Χριστιανισμού Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, έστειλαν στην επαρχία της Βιθυνίας έναν θηριώδη άρχοντα, τον Μάξιμο. Τότε άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε στον Νεόφυτο (που ήταν μόλις 15 ετών) και του είπε να πάει στη Νίκαια για να μαρτυρήσει. Πράγματι ο Νεόφυτος παρουσιάστηκε στον Μάξιμο και με θάρρος τον ήλεγξε. Τότε ο άγριος άρχοντας διέταξε και τον έδειραν σκληρά. Κατόπιν τον έριξαν μέσα σε καζάνι με βραστό νερό, έπειτα στα θηρία και στο τέλος τον σκότωσαν με ξίφος.