Αγιολογικά

Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (858-867, 877-886) και μία από τις σπουδαιότερες εκκλησιαστικές και πνευματικές προσωπικότητες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ονομάσθηκε "Μέγας" για τις μεγάλες υπηρεσίες που προσέφερε στην Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία. Ο Μέγας Φώτιος έζησε κατά τους χρόνους που βασίλευσαν οι αυτοκράτορες Μιχαήλ (842 - 867 ), υιός του Θεοφίλου, Βασίλειος Α' ο Μακεδών (867 - 886) και ο Λέων ΣΤ' ο Σοφός (886 - 912), υιός του Βασιλείου. Γεννήθηκε το 810 στην Κωνσταντινούπολη από ευσεβή και επιφανή οικογένεια, που αγωνίσθηκε για την τιμή και προσκύνηση των ιερών εικόνων. Οι γονείς του ήταν ο άγιος Σέργιος και η Ειρήνη, οι οποίοι καταδιώχθηκαν επί του εικονομάχου αυτοκράτορα Θεοφίλου (829 - 842). Έλαβε σπουδαία μόρφωση και τιμήθηκε με τα πολιτικά αξιώματα του πρωτασηκρήτη (συμβούλου του αυτοκράτορα) και πρωτοσπαθάριου (αρχηγού της ανακτορικής φρουράς). Συγχρόνως, ανέλαβε όλο το βάρος των φιλολογικών μαθημάτων στο επανιδρυθέν Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως.
Τον Δεκέμβριο του 858, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ καθαίρεσε τον πατριάρχη Ιγνάτιο, χρίζοντας σε ηλικία 37 ετών νέο Πατριάρχη τον ιερό Φώτιο. Καθώς ο Ιγνάτιος επιδίωκε με κάθε τρόπο την επάνοδό του στον πατριαρχικό θρόνο, ενέπλεξε στο σχέδιό του τον Πάπα Νικόλαο. Ο πάπας Νικόλαος εξαπέλυσε πόλεμο θέλοντας να εκδιώξει τον Φώτιο από τον θρόνο και το 863 στη Ρώμη με Σύνοδο καθαίρεσε τον Μέγα Φώτιο. Το 867 η εν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδος με πρόεδρο τον ιερό Φώτιο, αναθεμάτισε τον πάπα Νικόλαο. Αυτό ήταν το πρώτο σχίσμα μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Ρώμης. Μετά τη δολοφονία του Μιχαήλ Γ’ από τον Βασίλειο Α’ τον Μακεδόνα η κατάσταση άλλαξε άρδην. Καθώς ο ιερός Φώτιος δεν επέτρεψε στο νέο αυτοκράτορα να κοινωνήσει λόγω του φόνου, αυτός τον φυλάκισε στη μονή της Αγίας Σκέπης στην Κωνσταντινούπολη, ως δήθεν παρανόμως πατριαρχεύσαντα, ανακαλώντας και αποκαθιστώντας στον Πατριαρχικό θρόνο τον Ιγνάτιο από την Μυτιλήνη όπου ήταν εξόριστος.
Η αναταραχή, ωστόσο, στους κόλπους της εκκλησίας δεν έλεγε να καταλαγιάσει και ο Βασίλειος, συνειδητοποιώντας το λάθος του, επανέφερε τον ιερό Φώτιο από την εξορία και του ανέθεσε την εκπαίδευση των παιδιών του. Μετά το θάνατο του Ιγνατίου το 877 ο ιερός Φώτιος αποκαθίσταται στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης. Κατά τη δεύτερη θητεία του ο ιερός Φώτιος αποκατέστησε τις σχέσεις του με τη Ρώμη και συνέχισε το ιεραποστολικό έργο στην Ανατολική Ευρώπη με τον εκχριστιανισμό των Σλάβων.
Παρ’ όλα αυτά, ο διάδοχος του Βασιλείου Α’, αυτοκράτορας Λέων ΣΤ’ ο Σοφός, αν και μαθητής του, απομάκρυνε τον Φώτιο κι έχρισε πατριάρχη τον αδελφό του Στέφανο. Τότε, ο ιερός Φώτιος αποσύρθηκε στη μονή Αρμενιακών στην Κωνσταντινούπολη και αφοσιώθηκε στη συγγραφή. Ανάμεσα στο πλήθος των σπουδαίων θεολογικών του έργων εξέχουσα θέση κατέχει η "Μυριόβιβλος", στην οποία περιέχονται αναφορές και αποσπάσματα συγγραμμάτων που έχουν χαθεί.

Ο ιερός Φώτιος πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 6 Φεβρουαρίου του 893.